Gebouwen als verhalenvertellers

Nanne, een bouwkundig ingenieur die bij ons als modelleur werkt, zit in het eerste jaar van de tweejarige Post HBO opleiding Bouwhistorie en Restauratie aan de Hogeschool Utrecht. Elke woensdag volgt hij van half drie tot half tien ’s avonds de lessen. Daarnaast komt er veel zelfstandig werk bij kijken.

Het technische gecombineerd met geschiedenis

Het is een pittige opleiding, maar voor Nanne komen zijn persoonlijke interesse en werk op een mooie manier bij elkaar. “Van jongs af aan ben ik geïnteresseerd in geschiedenis en tekenen. Eigenlijk wilde ik vroeger archeoloog of architect worden. Tegenwoordig ben ik tekenaar maar ik miste hierin de geschiedenis component. Met deze opleiding combineer ik het (technische) tekenen met geschiedenis.” Voor Nanne gaat het vooral om de fascinerende geschiedenis van oude karakteristieke panden en enorme kerken. “Denk aan al die laat middeleeuwse kapconstructies van diephuizenEen diephuis is een type huis waarbij de nok loodrecht op de voorgevel ligt. in een binnenstad of kerken waar bouwsporen van kanonskogels van tijdens de tachtig jarige oorlog nog in zitten. Zulke bouwwerken vertellen gewoon een verhaal.”

Tijdens de opleiding worden de studenten ingewijd in de wereld van oude bouwmaterialen, constructies en rapporteren. In de restauratiemodule gaat het over het herkennen van schades en de oorzaken hiervan. Nanne heeft nu twee modules afgerond en is bezig aan de derde.

Voor de eerste module deed hij een bouwhistorische verkenning van een oorspronkelijk fraterhuis in Harderwijk, die verbouwd is tot een woning. De opdracht voor de tweede module was een hele andere opdracht, maar volgens Nanne toch echt net zo leuk. Hiervoor schreef hij een schadeopname- en analyse rapport van het complex van een negentiende eeuwse steenbakkerij aan de Oude Rijn. Momenteel is hij druk bezig met de module ‘interieurhistorie’. Wat Nanne leert van deze opdrachten? “Vooral leren kijken en dat niets toevallig gebeurd en gebouwd is!”

Toekomst en Archipunt

De nieuwe kennis van Nanne is een mooie aanvulling voor Archipunt. Hij wil in de toekomst graag meedenken bij restauratieprojecten en bouwhistorisch onderzoek doen. Hij loopt zelf vooral warm voor dat laatste. Bouwhistorisch onderzoek is datgene waar het allemaal mee begint bij een restauratieproject. Het geeft een stem aan het verhaal dat het gebouw te vertellen heeft. Na het onderzoek worden de keuzes voor de restauratie onder andere genomen aan de hand van het onderzoeksrapport en de bijbehorende waardestellingDe bouwhistoricus legt de resultaten van het onderzoek vast in een rapport. Hierin geeft hij in woord en beeld zijn bevindingen weer, vaak inclusief een cultuurhistorische waardestelling. Deze waardestelling beschrijft de elementen en aspecten die bijdragen aan de historische betekenis, de karakteristiek en de leesbaarheid van de bouw- en gebruiksgeschiedenis. Meer informatie over bouwhistorisch onderzoek en waardestellingen: https://www.cultureelerfgoed.nl/publicaties/publicaties/2009/01/01/richtlijnen-bouwhistorisch-onderzoek.. Je staat als het ware aan de basis van het onderzoek. “Bij elke restauratie-ingreep wordt (helaas) de historische waarde van een monument aangetast. Ik vind het belangrijk dat oude gebouwen goed gedocumenteerd worden voor de toekomst. Zodat er geen kennis verloren gaat.” 

En zeg nou zelf: het geven van een stem aan bijvoorbeeld De Schierstins van Feanwalden, de enige overgebleven Friese stinsEen stins is een bewoonbare stenen toren met zeer dikke muren, ter verdediging van de terpbewoners in tijden van gewapende strijd. Enkele stinzen werden doorontwikkeld tot staten. Voor meer informatie: https://www.statenstinzen.nl/staten-en-stinzen/., zou toch een droom zijn die uitkomt? Voor Nanne in ieder geval wel!

Na deze pittige maar mooie opleiding is het voor Nanne eerst wel even goed. Wie weet wie hem in de schoolbanken opvolgt?!

Kalyani Bergen, projectcoördinator erfgoed bij Archipunt