Waarom je als vrouw in de bouw nooit de koffie haalt

28 april 2021

Een paar weken geleden zonden twee radio-dj’s hun show tijdelijk uit vanuit een keet op een bouwplaats. Op sociale media deelden ze het vrolijke filmpje waarin de vrouwelijke radio-dj een groot dienblad vol koffie uitdeelt aan de groep bouwers. Toevallig allemaal mannen. Daarbij riep ze hard “Lekker effe, vrouw op de bouw he! Effe lekker die verzorging, heb je weer het idee dat je kind bent!”.

De mannen knikten en reageerden lachend. Gewoon een grappige opmerking. Of toch niet? Want, wat is er zo verzorgend en gezellig aan een vrouw op de bouw? Een interessant onderwerp, waar de meeste vrouwen in de bouw en andere technische beroepen niet graag op focussen. Omdat ergens aandacht op vestigen gezien kan worden als negatief. Bij Archipunt werken relatief veel vrouwen. Waarom is dat, en wat vinden zij van werken in de technische wereld?

In de bouw werkten in 2020 ongeveer 10% vrouwen, in de ingenieurswereld wat meer, rond de 30%. Bij ons is 37% vrouwen waarvan de helft een technische functie heeft. Onze werkzaamheden zijn, net als ons personeelsbestand, veelzijdig en divers. Zo hebben we vrouwelijke bouwkundigen, bouwkundig ingenieurs, architecten, modelleurs en constructeurs. Of je man of vrouw bent maakt volgens Archipunt geen verschil, zoals collega Annette zegt: “Je gaat niet op inspectie als vrouw, je gaat op inspectie als bouwkundige.” Als we een inspectie uitvoeren, is bij ons de kans groot dat in ieder geval één van de inspecteurs een vrouw is. Om inzicht te krijgen in de verhouding tussen vrouwen en mannen bij Archipunt, spraken we met Jaap, onze directeur.

Accepteer het onderscheid, maar stigmatiseer niet

Bij Archipunt werkt ongeveer de helft van de vrouwen in technische functies. Zoals Jaap aangeeft is dit zeker geen bewuste keuze: “Het is een veel bredere trend dat je meer vrouwen in de techniek ziet werken. Wat je bij veel bedrijven ziet gebeuren, is dat er vooral in de ondersteuning vrouwen werken, maar niet in de technische kant. Ook wij zien dat we op ondersteunende functies vooral sollicitaties van vrouwen krijgen, maar wat ons betreft kunnen die rollen net zo goed door een man worden vervuld. Het gaat erom dat je op een plek terecht komt die het beste bij jouw als persoon past.”

Dat er zoveel (technische) vrouwen bij ons werken vindt Jaap heel welkom. “Als ik hoger opgeleide vrouwen kan aannemen, die op hun gebied een bijdrage leveren, dan hebben die, zeker technisch gezien, mijn voorkeur. Daarmee zorgen we voor een beter evenwicht binnen het bedrijf en in de technische teams. Het is heel gezond om gemengde teams te hebben, het nuanceert en zorgt dat je geen bouwvakkersmentaliteit krijgt. Er was een tijd dat vrouwen standaard nagefloten werden door mannen in de bouw. Inmiddels is er een andere cultuur ontstaan waarin dat soort dingen niet meer getolereerd worden. Bij Archipunt hebben we dat vanaf het begin nagestreefd.”

Alhoewel we bij Archipunt niet de nadruk leggen op gender, zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen. Het is belangrijk om dat te erkennen en te accepteren volgens Jaap, zolang we er bewust van zijn niet te stigmatiseren. “Onderscheid is er nou eenmaal, het is goed om ons dat te realiseren. Op het moment dat je echter gedragskenmerken toeschrijft aan bijvoorbeeld gender, dan doe je mensen tekort.”

Stereotypering

We kunnen nadenken over het wel of niet hebben van beleid ten opzichte van vrouwen. Bijvoorbeeld door een vrouwenquotum in te stellen. Of we kunnen uitspraken doen over of er wel of geen verschillen zijn tussen mannen en vrouwen, en we kunnen denken dat we in een tijd leven waarin de verschillen niet meer spelen. Maar dit beleid, deze wensen en die hoop worden ingehaald door de realiteit. Tijden zijn zeker veranderd, en over het algemeen word je als vrouw inderdaad niet meer nagefloten als je langs of op een bouwplaats loopt. Toch blijken we als vrouwen in de bouwwereld nog steeds het gevoel te hebben dat we anders behandeld worden dan de mannen.

Kirsten, Hilde en Annette merken dat er meer vrouwen bij Archipunt rondlopen dan bij andere bedrijven en ze ervaren dat als positief. Annette: “De hoeveelheid gespreksonderwerpen is breder. Ik hou niet van stereotyperingen, maar je merkt toch dat een groep vrouwen gemiddeld genomen andere koffieautomaatpraat heeft dan een groep mannen. Dat is heel prettig. Ik kan kiezen waar ik het over wil hebben. Ik merk ook dat communicatiestijlen verschillen, dat er meer ruimte is voor variatie.” Kirsten beaamt dit. Voordat ze bij Archipunt kwam werken, runde ze samen met haar vader een eigen bedrijf. Daar had ze eigenlijk nooit echt door dat ze een ‘vrouw in de bouw’ was. “Twintig jaar heb ik er amper bij stilgestaan dat ik een vrouw in de bouw ben. Ik deed gewoon mijn werk. Ik heb wel met enige regelmaat gehad dat er gebeld werd om te spreken met een constructeur, terwijl ze die al aan de telefoon hadden. Maar daar lach je dan om en dan ga je door. Bij Archipunt is het anders, dat komt ook omdat het vaker benoemd wordt en door bijvoorbeeld de onderwerpen waar je het met vrouwelijke collega’s over hebt.”

Dat we een divers personeelsbestand met veel vrouwen hebben, is voor de vrouwen die net zijn afgestudeerd een positief voorbeeld, aldus Hilde. “Jonge vrouwen hebben goede rolmodellen nodig, dus vrouwen in bepaalde functies. Bij Archipunt werken op alle mogelijke functies vrouwen, dat geeft een heel bemoedigend en positief beeld!”

Bewijsdrang

Sociaal gezien is het dus zeker goed dat er mannen én vrouwen in de bouw werken. Maar hoe zit dat in het werk zelf? In de gesprekken met de vrouwelijke collega’s, is er een woord dat steeds weer naar voren komt: bewijsdrang. Iedereen heeft wel eens het gevoel zich te moeten bewijzen, maar voor vrouwen lijkt dit toch zwaarder te wegen. Vrouwen hebben het idee dat ze zich tegenover mannelijke collega’s meer moeten bewijzen dan andersom. Hilde: “Het is ook echt de combinatie met het jong zijn en natuurlijk komt er een stuk karakter bij kijken. Dit zijn allemaal factoren die invloed hebben. Verder heb ik weleens het idee dat wanneer ik een fout maak dat vrouwen in het algemeen wordt aangerekend. En af en toe lijkt het alsof mensen de neiging hebben om bepaalde zaken extra uit te leggen. Ook hebben externen niet altijd door dat je een technische functie hebt. Maar laten we eerlijk zijn, met mijn 1.60 m moet ik het ook niet hebben van een eerste indruk”. Alhoewel het zeker wel verandert als je ouder wordt, blijft die bewijsdrang volgens Annette aanwezig. “Ondanks mijn positie in het bedrijf, heb ik nog steeds het gevoel dat als er nieuwe collega’s komen, vooral oudere mannelijke collega’s, ik me net iets harder moet bewijzen. Dat ik nog steeds moet aantonen dat ik op inhoud weet waar ik het over heb.”

Vooral als je een jongere vrouw bent die net de bouwwereld instapt, is er een bepaald stereotype om te doorbreken. We doen dat, blijkt, onder andere door ons op verschillende manieren aan te passen. Zo ook Annette: “Ik stel me absoluut anders op en pas me aan. Ik praat met een lagere stem en ik praat langzamer. Ik schenk nooit koffie en maak alleen notulen als we in de groep hebben afgesproken dat het logisch is dat ik dat doe. Alles wat geïnterpreteerd kan worden als de stereotypering dat ik de administratieve rol aan tafel heb, vermijd ik bewust.”

Koffie, tijdsgeest en tips!

Voor Annette (48 jaar) was de rol die vrouwen wordt toebedeeld, iets waar ze snel achter kwam. “Ik was ooit als architect bij een overleg maar kreeg de jassen in m’n hand geduwd en er werd verwacht dat ik de koffie haalde. Daar voelde ik me zo boos over en ongemakkelijk bij, dat ik me sindsdien altijd anders heb opgesteld, minder naar het stereotype beeld van de vrouw’.” Destijds werd er niet veel over dit soort onderwerpen gepraat. Maar gelukkig is dat iets wat veranderd is.

“Daar speelt leeftijd in mee, maar ook mijn fysieke houding, manier van communiceren en de tijd waarin we leven. Jonge mensen praten tegenwoordig veel makkelijker over wat ze moeilijk vinden en hoe ze iets beleven. Dat nemen oudere generaties over. Ook ik heb daardoor een enorme ontwikkeling meegemaakt. Dingen die ik vroeger vervelend vond, kan ik nu aankaarten. Als dit soort onderwerpen worden besproken en er veel reacties op komen, is dat het begin van normalisatie. Zorg dus dat je over deze onderwerpen praat, dat je je grenzen aangeeft en verdiep je in technieken rondom zakelijke communicatie!”

En die koffie? Dat blijkt een onderwerp te zijn dat in alle gesprekken terugkomt. Zo lijkt het volgens Hilde alsof je als vrouw op locatie toch vaker de keus krijgt tussen thee en koffie in plaats van alleen koffie zoals de mannen. En Kirsten heeft al vroeg meegekregen dat je met het schenken van de koffie direct het beeld als ‘verzorgende vrouw’ van jezelf kunt neerzetten, terwijl dat niet je intentie is. Waar zijzelf eigenlijk nooit doorhad dat ze ‘een vrouw in een technische functie’ was, zag haar vader wel hoe mensen hierop reageerden. “Mijn vader was er meer mee bezig dan ik. Direct vanaf het begin schonk hij de koffie wanneer we samen op een overleg waren. Hij wilde niet dat ik als ‘de vrouw’ automatisch dat soort taken op me nam en ik doe dat nog steeds niet.”

Dus nog een tip voor al die jonge vrouwen die net in de bouw komen kijken: brand je vingers niet aan die koffiekan!

Kalyani Bergen, projectcoördinator erfgoed bij Archipunt

Deel deze pagina

Bekijk alle blogs